“Ngày khởi nghĩa” của nhà văn Tám Trần
HỒNG HẢI
Ông tên thật là Trần Văn Phác, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Bộ trưởng Bộ Văn hóa, nguyên Phó chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, nguyên Tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân… Nhưng đồng bào Nam Bộ và bạn đọc biết đến ông nhiều hơn qua bút danh nhà văn Tám Trần.
| Vợ chồng nhà văn Trần Văn Phác thời trẻ (ảnh gia đình cung cấp). |
Cuộc đời cách mạng của ông có nhiều kỷ niệm nhưng lúc sinh thời, ông nói, ông vẫn nhớ nhất là kỷ niệm về ngày khởi nghĩa 19-8-1945. Ngày đó, chàng thanh niên Trần Văn Phác được cử làm đội trưởng đội tự vệ chiến đấu, giành chính quyền ở huyện lỵ Yên Mỹ (Hưng Yên). Trong hồi ký, ông đã viết về kỷ niệm sâu sắc đó: “Tôi dẫn đầu đội tự vệ tiến lên áp sát cổng đồn. Anh em thay nhau gọi loa một chập, nhưng vẫn thấy bên trong im ắng. Chúng tôi liền bắn mấy phát súng cảnh cáo, rồi quần chúng reo hò ào lên, phá cổng, phá đồn rất mãnh liệt. Tới lúc đó, bọn lính khố xanh mới chịu mở cổng xin hàng. Thế là ở quê tôi, cách mạng đã giành được chính quyền về tay nhân dân mà không phải đổ máu”.
Theo chỉ đạo của Tổng bộ Việt Minh, đội tự vệ của Trần Văn Phác nhanh chóng hành quân về tham gia khởi nghĩa ở Hà Nội, trở thành một đơn vị trong Chi đội Giải phóng quân do đồng chí Vương Thừa Vũ và Nguyễn Quyết chỉ huy. Ngày 19-8-1945 cũng được coi như ngày nhập ngũ của ông là vì thế.
Ngày 2-9-1945, đơn vị của Trần Văn Phác lại vinh dự được giao nhiệm vụ bảo vệ lễ đài, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập trước quốc dân đồng bào và toàn thế giới. Sau ngày 2-9, vì viết chữ đẹp nên Văn Phác thường được giao làm bích báo. Có lẽ vì thế nên sang năm 1946, khi đang là chính trị viên đại đội, Văn Phác được đồng chí Văn Tiến Dũng giới thiệu về làm phóng viên, biên tập viên của báo “Khu Hai kháng chiến”. Từ đó về sau, qua nhiều chặng đường cách mạng, ông gắn bó khá chặt chẽ với nghề viết văn, viết báo. Năm 1957, ông được cử làm Chủ nhiệm Tạp chí Văn nghệ Quân đội; một thời gian sau thì chuyển sang làm Tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân. Chính vì làm văn, làm báo nên ngày 19-8 năm nào cũng đầy kỷ niệm với ông. Đó là những kỷ niệm đi chỉ đạo tuyên truyền và trực tiếp cầm bút viết về ngày khai sinh nước Việt Nam độc lập.
Nghiệp văn, nghiệp báo của ông dài hơn 60 năm, với nhiều tác phẩm nổi tiếng, như tập truyện ký “Không còn con đường nào khác” (năm 1966), “Mấy vấn đề cấp bách về văn hóa, nghệ thuật” (năm 1985)… Đặc biệt, trong những năm tháng đầu tiên của kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, những người quan tâm đến văn học miền Nam không ai không biết tác phẩm “Không còn con đường nào khác”, là hồi ký của nữ tướng Nguyễn Thị Định do Văn Phác thể hiện. Tác phẩm đã phản ánh tâm trạng và quyết tâm của đồng bào miền Nam, quyết làm “một cuộc tổng khởi nghĩa” lần nữa để đập tan ách thống trị của đế quốc tay sai, thống nhất nước nhà.
Sau này, nhớ về những ngày đầu tham gia cách mạng, ông viết tác phẩm “Những ngày đầu ở Hà Nội”, nhắc lại cột mốc lịch sử của dân tộc bằng những câu chuyện rất xúc động về tấm lòng của nhân dân với cách mạng. Ngày 19-8 đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo văn học, báo chí trong suốt nghiệp cầm bút của ông.
Và cũng không ai ngờ, ngày 29-8-2012 (ngày 13-7 năm Quý Tỵ), cũng là ngày ông đi về thế giới người hiền. Thiếu tướng Trần Việt Thắng, Phó chính ủy Tổng cục 2, là con trai nhà văn Trần Văn Phác cho biết: Giỗ đầu của ông năm nay vào đúng ngày 19-8. Gia đình sẽ tập hợp những bài viết về ông trong một năm qua, để “báo cáo” rằng bạn bè, đồng nghiệp vẫn nhớ đến nhà văn Tám Trần, người có nhiều kỷ niệm sâu sắc về Ngày Tổng khởi nghĩa của dân tộc.
Nguồn : qdnd.vn