Di tích ghi dấu chiến công diệt xe tăng của anh hùng Cù Chính Lan
Di tích ghi dấu chiến công diệt xe tăng của anh hùng Cù Chính Lan nằm ở dốc Giang Mỗ cạnh đường 6A (cũ) thuộc địa phận xóm Giang Mỗ, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong, tỉnh Hoà Bình. Chiến công diệt xe tăng địch của anh hùng Cù Chính Lan tại Giang Mỗ được gắn liền với chiến thắng oanh liệt của quân dân ta trong chiến dịch Hoà Bình năm 1951-1952. Được xếp hạng di tích cấp quốc gia năm 1993.
Từ trung tâm thành phố Hoà Bình theo đường quốc lộ số 6 về phía Tây khoảng 5km đến chân dốc Cun từ đây rẽ phải theo đường Tây Tiến khoảng 6km là tới di tích.
Tháng 11 năm 1951 thực dân Pháp mở rộng cuộc tấn công ra vùng tự do của ta ở Hoà Bình âm mưu nối lại “Hành lang Đông – Tây” nhằm cắt đứt liên lạc của ta giữa Việt Bắc và khu 3, khu 4 để giành lại quyền chủ động trên chiến trường chính.
Ở Hoà Bình chúng thực hiện âm mưu thành lập “Xứ Mường tự trị” để phá hoại khối đoàn kết dân tộc. Trước tình hình đó Trung ương Đảng chỉ thị đánh địch trên cả hai mặt trận là Hoà Bình và sau lưng địch là vùng Đồng Bằng Bắc Bộ.
Ngày 24/11/1951 Tổng quân Uỷ quyết định mở chiến dịch Hoà Bình sử dụng ba Đại đoàn 306, 312, 304 vây hãm và tiêu diệt quân cơ giới ở mặt trận Hoà Bình. Hai đại đoàn 320, 316 phối hợp với lực lượng vũ trang địa phương và nhân dân phá “bình định” phát triển chiến tranh ở vùng sau lưng địch.
Trong trận Giang Mỗ lần thứ nhất: Ngày 7/12/1951 khi bố trí trận địa bị lộ, địch bắn dữ dội, trên ra lệnh tạm thời rút lui. Anh dũng cảm đi sau cùng dùng súng máy bắn kìm chế địch cho đơn vị rút, rồi quay lại tìm anh em bị thương đưa được 3 đồng chí về đơn vị an toàn.
Trận Giang Mỗ lần thứ hai: Ngày 13/12/1951 địch lọt vào trận địa, cả đơn vị nổ súng quyết liệt, diệt gọn 1 đại đội địch, lúc chuẩn bị rút thì xe tăng địch tiếp viện tới bắn dữ dội vào đội hình ta, chặn đường rút và làm nhiều anh em thương vong. Cù Chính Lan xông lên, anh nhảy lên xe tăng kề tiểu liên vào khe hở trên tháp xe bóp cò, nhưng không may tiểu liên bị hóc, chiếc xe vẫn vừa chạy vừa bắn. Cù Chính Lan hô anh em tập trung lưu đạn đến cho mình rồi lại nhanh nhẹn nhẩy lên xe, giật nắp quăng lừu đạn vào trong xe, giặc nhặt lưu đạn ném ra và hốt hoảng lái xe tăng chuyển hướng. Thời cơ diệt xe tăng địch ngay trước mắt, không thể để xe chạy thoát Cù Chính Lan dũng cảm táo bạo mở chốt lựu đạn, chờ cho khói thuốc xì ra được một vài giây rồi mới ném vào buồng lái, lựu đạn nổ những tên giặc trong xe chết đè lên nhau, chiếc xe dừng lại tại chỗ trận đánh kết thúc thắng lợi.
Xác chiếc xe tăng hiện vật chính của di tích nằm ở giữa khu đất có kè đá xung quanh, chiếc xe tăng mang nhãn hiệu Mỹ: “B2885498USA”.
Trong trận chiến thắng oanh liệt tại dốc Giang Mỗ với tinh thần anh dũng tuyệt vời anh hùng Cù Chính Lan và các chiến sĩ tiểu đoàn 353 trung đoàn 66 đã diệt xe tăng của bọn xâm lược pháp do đế quốc Mỹ trang bị. Mở đầu phong trào đánh xe tăng phương tiện chiến đấu hiện đại của địch bằng vũ khí thông thường.
Sáu đó ít ngày, ngày 29/12/1951 tham gia trận đánh ác liệt trên đường 6 đoạn Lương Sơn – Hòa Bình. Mặc dù bị thương rất nặng nhưng anh hùng Cù Chính Lan vẫn không rời trận địa chỉ huy tiểu đội liên tiếp phá 5 hàng rào dây thép gai vào lô cốt địch. Khi đồn địch đã bị quân ta tiêu diệt hoàn toàn cũng là lúc đồng chí chút hơi thở cuối cùng. Trên tấm bia liệt sĩ Cù Chính Lan đặt ở nghĩa trang liệt sỹ thành phố Hoà Bình được xây cất rất chu đáo, khang trang giữa trán bia có một ngôi sao vàng năm cánh, vành ngoài bia ốp gạch màu nâu nhạt. Mặt trước bia trân trọng ghi dòng chữ màu trắng: “Liệt sĩ Cù Chính Lan anh hùng quân đội”.
Huân chương chiến công hạng nhì.
Huân chương quân công hạng ba.
Huân chương quân công hạng nhì.
Huân chương kháng chiến hạng nhất.
Huân chương kháng chiến hạng ba.
Hy sinh ngày 29/12/1951 trong trận đồn Gô Tô chiến dịch Hoà Bình.
Cù Chính Lan là một hình ảnh sáng ngời của người chiến sĩ thi đua Ái Quốc đã biểu hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong mọi hoạt động của đời mình.
Di tích là một tượng đài chiến thắng phản ánh trình độ tác chiến, tài tình trong chiến đấu, nghệ thuật tổ chức, nghệ thuật chiến dịch, nghệ thuật chỉ đạo chiến lược đối với chiến dịch của quân đội ta và nhân dân ta chống lại bọn xâm lược.
Chiến công diệt xe tăng của anh hùng Cù Chính Lan, góp phần làm tăng thêm tự hào về quê hương Hoà Bình trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc, có ý nghĩa giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng trong chiến đấu cho các thế hệ hôm nay và mai sau.
(Nguồn: hoabinh.gov.vn)