Bản biên giới Huồi Sơn, xã Tam Hợp, giờ đây đang không ngừng khởi sắc, thay đổi. Sau nhiều năm, với sự vào cuộc của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ BĐBP Nghệ An và các cấp chính quyền địa phương, đời sống của đồng bào dân tộc Mông ở đây từng bước được cải thiện. Bản làng đã có đường ô tô, có điện lưới quốc gia chiếu sáng, thông tin liên lạc phủ sóng, nhiều gia đình thoát nghèo vươn lên làm giàu ngay tại vùng đất biên cương. Huồi Sơn là bản được thành lập từ năm 2006 do BĐBP Nghệ An vận động hàng chục hộ dân người Mông thuộc hai cụm dân cư Huồi Sến và Tân Sơn sống trên những cánh rừng sát biên giới Việt – Lào về định cư.
Trong câu chuyện vui của bản làng hôm nay, già làng Xồng Nhìa Mại, bản Huồi Sơn kể lại thời gian cách đây gần 20 năm trước. Thời điểm đó, dân bản còn sống trên những cánh rừng già sát biên giới Việt – Lào, tách biệt với thế giới bên ngoài với nhiều thiếu thốn lạc hậu, bệnh tật đe dọa.
Cùng lúc đó, bọn phỉ trên đất Lào bị lực lượng cách mạng nước bạn tấn công làm cho tan rã. Để lẩn trốn lực lượng chức năng, chúng buộc phải chia thành từng nhóm nhỏ về hoạt động ở những cánh rừng sát biên giới hai nước Việt – Lào. Giữa chốn rừng sâu, chúng đã lén lút vào các cụm dân cư trên biên giới, trong đó có Tân Sơn và Huồi Sến để lừa gạt, rủ rê, đe dọa buộc dân phải tiếp tế lương thực cho chúng. Phần vì thiếu hiểu biết và sợ hãi, nhiều hộ dân người dân tộc Mông ở đây đã tiếp tay cho các toán phỉ làm cho tình hình an ninh trật tự trên địa bàn trở nên phức tạp.
Trước thực trạng đó, BĐBP Nghệ An đã triển khai kế hoạch phối hợp với lực lượng chức năng Lào tấn công, kêu gọi các nhóm phỉ đầu hàng, vận động nhân dân không tiếp tay cho các hoạt động vi phạm pháp luật của Nhà nước. Cuộc đấu tranh đã diễn ra rất quyết liệt, kéo dài và nhiều hi sinh mất mát đối với cán bộ, chiến sĩ BĐBP Nghệ An. Thời điểm đó, Đồn Biên phòng Tam Hợp là một trong những đơn vị phụ trách địa bàn, đoạn biên giới có hoạt động phỉ chống phá ác liệt. Chúng đã lôi kéo được một số gia đình ở các khu dân cư như Phà Lõm, Tân Sơn, Huồi Sến… tham gia các hoạt động gây rối an ninh trật tự bản làng.
Thực hiện sự chỉ đạo của BĐBP Nghệ An, Đồn Biên phòng Tam Hợp đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng chức năng tại địa phương và phía biên giới đối diện triển khai đồng bộ các biện pháp đấu tranh truy quét các toán phỉ, bảo vệ cuộc sống bình yên cho nhân dân ở khu vực biên giới. Trong đó, chú trọng 2 biện pháp cơ bản đó là tấn công trực diện, tiêu diệt vào các ổ nhóm phỉ hoạt động ở các cánh rừng biên giới và kiểm soát chặt biên giới, không cho chúng xâm nhập vào địa bàn dân cư để cướp lương thực, thực phẩm.
Già làng Xồng Nhìa Mại còn nhớ như in cán bộ Biên phòng Tam Hợp ngày đó có Trung úy Và Bá Giải, trinh sát viên Đội Trinh sát là người con ưu tú của đồng bào dân tộc Mông. Anh luôn trăn trở khi cuộc sống của bà con dân tộc mình bị bọn phỉ quấy nhiễu, lôi kéo tham gia các hoạt động chống phá chính quyền. Từ đó, anh thường xin chỉ huy đơn vị tham gia vào những nhiệm vụ truy quét phỉ, vận động nhân dân không tiếp tay cho hoạt động vi phạm pháp luật.
Thế hệ của già làng Xồng Nhìa Mại sẽ còn nhớ mãi ngày 26-7-2004, khi họ mãi mất đi một người con ưu tú của đồng bào dân tộc Mông. Khi đó, Đồn Biên phòng Tam Hợp nhận được thông tin do quần chúng cung cấp, trong những ngày tới sẽ có một nhóm phỉ xâm nhập vào địa bàn biên giới tại cụm dân cư Huồi Sến, Tân Sơn để nhận lương thực. Tiếp nhận thông tin, chỉ huy Đồn Biên phòng Tam Hợp đã cử tổ công tác do Trung úy Và Bá Giải làm Tổ trưởng cùng 2 đồng chí khác khảo sát địa bàn, sẵn sàng bố trí lực lượng phục kích, bắt giữ bọn phỉ.
Khi đang làm nhiệm vụ ở khu vực đường mòn mốc M2, tổ công tác phát hiện 2 đối tượng lạ mặt nghi là phỉ xâm nhập vào địa bàn. Với tinh thần cảnh giác cao độ, đồng chí Và Bá Giải đã bố trí đội hình vây bắt chúng. Ngay lập tức, 2 đối tượng lạ mặt đã bất ngờ bỏ chạy về hướng bên kia biên giới. Trung úy Và Bá Giải đã ra lệnh cho đồng đội tiếp tục truy đuổi, bắt sống các đối tượng để khai thác thông tin phục vụ công tác đấu tranh trước mắt và lâu dài. Quá trình truy đuổi, đồng chí Giải đã bắn 3 phát súng cảnh cáo, nhưng chúng vẫn ngoan cố bỏ chạy.
Khi tổ công tác Biên phòng gần áp sát được các đối tượng bỏ trốn thì đồng bọn của chúng ẩn nấp gần đó bất ngờ bắn thẳng vào đội hình làm nhiệm vụ. Trung úy Và Bá Giải ở vị trí truy kích đầu tiên đã trúng nhiều viên đạn của địch. Lúc này, anh chỉ kịp quay lại hô đồng đội phía sau nằm xuống để hạn chế thương vong rồi bất tỉnh. Dù đã được đồng đội tiến hành sơ cứu, nhưng vì vết thương quá nặng, Trung úy Và Bá Giải đã trút hơi thở cuối cùng trên dải đất biên cương.
Sự hi sinh anh dũng của Trung úy Và Bá Giải trong khi thi hành nhiệm vụ để lại niềm tiếc thương vô hạn cho gia đình, là tấm gương sáng cho đồng đội noi theo. Sự ngã xuống của người lính Biên phòng khi tuổi đời còn rất trẻ ấy không vô nghĩa, mà đã làm lay động thức tỉnh đồng bào dân tộc Mông ở các bản làng biên giới. Họ không còn tin vào những lời dối trá của các nhóm phỉ và không trao đổi, buôn bán lương thực cho chúng. Sau này, khi được BĐBP Nghệ An vận động về định cư, ổn định cuộc sống mới ở Huồi Sơn, hàng chục gia đình người Mông đã tuân thủ, ủng hộ chủ trương lớn của Đảng.
Giờ đây, có cuộc sống bình yên, no đủ, nhân dân bản làng biên giới vẫn luôn nhớ đến sự hi sinh dũng cảm của Anh hùng lực lượng vũ trang, liệt sĩ, Trung úy Và Bá Giải. Các thế hệ cán bộ, chiến sĩ BĐBP Nghệ An vẫn luôn quan tâm, thực hiện tốt chính sách với người có công cho gia đình Anh hùng lực lượng vũ trang, liệt sĩ Và Bá Giải, đồng thời lấy đó làm tấm gương để giáo dục truyền thống của đơn vị
(Theo Báo Biên phòng)