“Hàng chục năm sau chiến tranh, thi thể các liệt sĩ vẫn nằm lại đâu đó giữa núi rừng lạnh lẽo. Mỗi hài cốt liệt sĩ được tìm thấy là niềm động viên, an ủi với thân nhân… “.
Đó là tâm sự của Đại úy Hoàng Minh Mẫn, thành viên Đội tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ, Sư đoàn 968 (thuộc Quân khu 4) đang tham gia công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ tại huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị.
Manh mối hé lộ ngôi mộ tập thể
Giữa trưa nắng oi bức cuối tháng 5, các cán bộ, chiến sĩ Đội tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ, Sư đoàn 968 (Đội) vẫn miệt mài xới từng khoảng đất để tìm kiếm hài cốt liệt sĩ.
Theo Trung tá Nguyễn Bá Lê – Đội trưởng Đội tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ, Sư đoàn 968 – hành trình tìm kiếm mộ liệt sĩ tại Quảng Trị đã được triển khai từ hàng chục năm qua.
Năm 2017, Đội bắt đầu triển khai tìm kiếm hài cốt liệt sĩ ở khu vực Ba Lòng (huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị) sau một thời gian khảo sát. Đây là vùng chiến khu thời kỳ kháng chiến thời chống Mỹ.
Sau khi tổng hợp các nguồn thông tin bà con nhân dân cung cấp, đến ngày 24/3, Đội phát hiện hài cốt liệt sĩ đầu tiên tại khu vườn của gia đình bà Nguyễn Thị Thi và ông Nguyễn Đức Quang (ở thôn Tân Xá, xã Ba Lòng).
Đến nay, sau hơn 2 tháng, Đội đã triển khai ở 2 khu vực và đã tìm thấy 40 bộ hài cốt liệt sĩ. Nơi đây được xác định là khu mộ tập thể. Tại khu vực thứ nhất, Đội đã phát hiện 12 hài cốt, còn khu vực thứ 2 là 28 hài cốt liệt sĩ.
Cũng theo Trung tá Nguyễn Bá Lê, trong quá trình tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, nhờ chính quyền và bà con địa phương nhiệt tình ủng hộ, tạo điều kiện giúp đỡ, chủ động cung cấp thông tin nên việc tìm kiếm diễn ra thuận lợi.
Đối với gia đình ông Nguyễn Đức Quang, cơ quan chức năng phải đền bù cả ngôi nhà để thực hiện giải tỏa mặt bằng, tìm kiếm hài cốt các liệt sĩ.
“Gia đình tôi đã định cư, sinh sống nhiều năm nay nhưng không thể nào hình dung được dưới khoảnh đất của mình là nơi yên nghỉ của các chú, các bác. Khi bộ đội cất bốc nhiều hài cốt liệt sĩ trong vườn nhà, vợ chồng tôi thấy vui mừng, phấn khởi. Cuối cùng, các liệt sĩ đã được quy tập về an táng ở nghĩa trang để tiện việc chăm sóc, hương khói chu đáo hơn”, ông Quang tâm sự.
Khó khăn lớn nhất đối với công tác quy tập, tìm kiếm mộ liệt sĩ là nguồn cung cấp thông tin. Do những người từng tham gia chiến đấu đã già yếu, không nắm rõ ai trực tiếp chiến đấu ở chiến khu Ba Lòng.
Thấy hài cốt liệt sĩ, anh em nhìn nhau lòng vui sướng!
Theo Đội trưởng Đội tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ, Sư đoàn 968, khu vực tìm kiếm hài cốt liệt sĩ có độ sâu từ 1 – 3,5 m. Các hài cốt liệt sĩ được tìm thấy đợt này (40 bộ hài cốt) đều chưa xác định được danh tính, do cơ quan chức năng chưa giải mã được đơn vị.
Những hài cốt liệt sĩ được tìm thấy kèm các di vật, như: Dép cao su, áo mưa, dù, bình tông, cúc áo… Những di vật trên thể hiện rõ đây là hài cốt liệt sĩ quân giải phóng. Ngoài ra, lực lượng tìm kiếm cũng phát hiện nhiều đạn cối, thuốc nổ, lựu đạn chày,…
“Đặc biệt, Đội tìm kiếm phát hiện một bao nilon đựng tấm ảnh nên đã bảo quản cẩn thận, gửi Phòng kỹ thuật hình sự công an Quảng Trị phục dựng và hy vọng đây là manh mối góp phần xác định danh tính của các liệt sĩ”, Trung tá Lê nói.
Nhiều tháng trôi qua, để thực hiện tốt nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ, 15 cán bộ, chiến sĩ của Đội phải xin ở nhờ nhà người dân.
“Đội luôn duy trì quân số ổn định dù khối lượng công việc rất lớn và thời tiết thì khắc nghiệt. Mỗi lần tìm được hài cốt liệt sĩ, anh em nhìn nhau mà lòng vui sướng, dù trưa nắng hay đêm muộn, nếu còn dấu hiệu có hài cốt anh em vẫn cố gắng tìm kiếm”, Đại úy Hoàng Minh Mẫn thông tin.
Hiện 40 bộ hài cốt liệt sĩ được bảo quản tại nhà sinh hoạt cộng đồng ở thôn Tân Xá, xã Ba Lòng để người dân và chính quyền địa phương đến viếng. Đội đã cắt cử cán bộ, chiến sĩ phụ trách việc đón tiếp, hương khói cho đến khi tổ chức Lễ truy điệu và an táng các liệt sĩ.
Những năm chiến tranh, bộ đội mở nhiều trận tấn công đồn Ba Lòng, trong đó trận đánh ngày 20/10/1965, Trung đoàn 6 (Phú Xuân) thuộc Quân khu Trị Thiên Huế có 53 bộ đội hy sinh. Việc tìm kiếm 53 liệt sĩ này được triển khai suốt 20 năm qua nhưng chưa có kết quả.
(Theo Báo Dân trí)