Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi sinh năm 1940, tại làng Thanh Quýt, xã Điện Thắng, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam trong một gia đình nông dân nghèo. Mồ côi mẹ từ nhỏ và sống với bác, nên năm 12 tuổi Anh đã phải ra Đà Nẵng lao động kiếm sống. 14 tuổi vào Sài Gòn lập nghiệp, ngày làm thuê, tối đạp xích lô, rồi tranh thủ học nghề điện và trở thành công nhân nhà máy điện Chợ Quán. Tận mắt chứng kiến bọn Mỹ- Ngụy giày xéo quê hương, lòng căm thù giặc cao độ đã thôi thúc anh tham gia Cách mạng. Nhờ thông minh, nhanh nhẹn lại giàu nhiệt huyết, anh đã trở thành chiến sĩ biệt động thuộc Đại đội quyết tử 65 cánh Tây nam Sài Gòn, Quân khu Sài Gòn Gia Định.
Nghĩa trang liệt sĩ ở huyện Điện Bàn.
Tháng 5/1964, khi biết tin Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Robert McNamara trở lại miền Nam Việt Nam, tổ chức biệt động Sài Gòn quyết tâm trừ khử tên đầu sỏ khét tiếng này. Mặc dù vừa cưới vợ được 19 ngày, nhưng Anh vẫn tình nguyện nhận nhiệm vụ và quyết xin đi bằng được. 22 giờ ngày 9/5/1964, khi đang thực hiện nhiệm vụ đặt mìn trên cầu Công Lý, anh bị bắt. Bọn Mỹ- Ngụy dùng mọi ngón đòn tra tấn, nhưng không khuất phục được ý chí, tinh thần cách mạng của Người Cộng sản trẻ tuổi. 11h ngày 15/10/1964, chế độ bù nhìn Nguyễn Khánh và quan thầy Mỹ đã đưa Nguyễn Văn Trỗi đến khám Chí Hòa xử bắn. Trên pháp trường, Anh giật tấm băng đen bịt mắt và hô vang:
“Hãy nhớ lấy lời tôi !
Đả đảo đế quốc Mỹ !
Đả đảo Nguyễn Khánh !
Hồ Chí Minh muôn năm !
Hồ Chí Minh muôn năm !
Hồ Chí Minh muôn năm !
Việt Nam muôn năm!”
Nhà trưởng niệm Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi lúc nào cũng tập nập người đến viếng thăm.
Khí phách hiên ngang, những lời nói đanh thép hô vang trong những giây phút lẫm liệt cuối cùng của Người cộng sản trẻ tuổi Nguyễn Văn Trỗi đã vượt qua không gian, thời gian để trở thành biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong những năm kháng chiến chống Mỹ oanh liệt và luôn sống mãi trong trái tim nhân dân Việt Nam cũng như những người yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Đoàn Hội HTGĐLSVN dâng hương tại Nhà trưởng niệm Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi.
Ngày 17/10/1964, hai ngày sau khi hy sinh, Nguyễn Văn Trỗi được Mặt trận Giải phóng miền Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Nhân kỷ niệm 76 năm ngày Thương binh – Liệt sĩ, Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam có chuyến tri ân thân nhân gia đình liệt sĩ tại tỉnh Quảng Nam. Trong chuyến đi này, Đoàn đã đến dâng hương ở Nghĩa trang liệt sĩ và Nhà tưởng niệm Anh hùng liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi.
Bài và ảnh: Hoàng Khánh Hưng