Sinh ngày 15/01/1947, tại xã An Khánh, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre, tháng 01/1959, anh thanh niên Nguyễn Thanh Điềm tham gia cách mạng với bí danh: Thục Xình, bí số: J2 và D104. Tháng 01/2005, với thương tật hạng 4, ông được nghỉ hưởng chính sách và hưởng chế độ thương binh loại A (45%). Hiện ông là cựu chiến binh ngành tình báo quốc phòng Việt Nam; hội viên Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam; Chủ tịch Hội phát triển nguồn lực Tri ân liệt sĩ phía Nam.
Ông Nguyễn Thanh Điềm (người đứng thứ tư từ trái qua) trong buổi diện kiến nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang cùng Lãnh đạo Hội HTGĐLSVN
Theo các tài liệu đang lưu trữ tại Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ Bến Tre, năm 1964 Nguyễn Thanh Điềm cùng tiểu đội vũ trang đánh địch để bảo vệ trạm giao bưu Miền tại Vàm Kênh Điều – đầu mối liên lạc, đưa rước cán bộ giữa các tỉnh. Sau nhiều ngày nghiên cứu, anh đã bố trí đánh địch kết hợp giữa vũ khí thô sơ, bãi chông và ong vò vẽ. Trong trận đánh Vàm Kênh Điều, anh cùng đồng đội tiêu diệt hơn 30 tên địch, thu nhiều vũ khí. Đây là sự mưu trí, sáng tạo, dũng cảm trong cách đánh, được phổ biến, nhân rộng ra toàn tỉnh.
Ngày 20/8/1964, anh được cấp trên điều động sang phục vụ dân công hỏa tuyến cho Mặt trận Lộ Thơ – Thành Triệu với nhiệm vụ cùng bộ đội đánh địch, tải thương, dẫn đường trình sát giúp Đại đội 265 và Tiểu đoàn 516. Sau 5 ngày đêm ngoài nhiệm vụ tải thương Nguyễn Thanh Điềm còn trực tiếp tham gia đánh cận chiến, đánh giáp lá cà, góp phần tiêu diệt gọn 01 tiểu đoàn địch (trong đó có 4 tên cố vấn Mỹ), bắt sống 56 tên, thu gần 300 súng các loại và phương tiện chiến tranh. Trận đánh này được tỉnh Bến Tre đưa vào cuốn Lịch sử Đảng bộ tỉnh. Nguyễn Thanh Điềm được Ban Chỉ huy Tiểu đoàn 516 và Đại đội 265 khen thưởng vì đã hoàn thành đặc biệt xuất sắc.
Tháng 6/1966, anh được lãnh đạo huyện đội Châu Thành giao nhiệm vụ công tác mật cho ngành quân báo huyện đội, với bí số 12 và phân công về công tác tại đơn vị quân báo huyện Châu Thành. Ngày 01/9/1966, anh đi trình sát tình hình địch dọc theo Quốc lộ 60 gồm địa bàn liên xã: Tân Thạch, An Khánh, Tam Phước, Phú Nhơn (huyện Châu Thành) và bến phà Rạch Miễu nhằm phục vụ cho nhiệm vụ phá hoại cuộc bầu cử quốc hội lập hiến của địch. Sáng ngày 11/9/1966, ngày bầu cử quốc hội của địch, trên đường về Ban Chỉ huy báo cáo tình hình, Nguyễn Thanh Điềm lọt vào ổ phục kích của địch, bị địch bắn bị thương gãy bàn chân phải nhưng vẫn dũng cảm chiến đấu, đánh trả chúng quyết liệt. Do vết thương quá nặng, lại thiếu thuốc điều trị, nên vết thương bị nhiễm trùng, phải cưa bỏ bàn chân phải. Sau khi điều trị lành vết thương, Nguyễn Thanh Điềm tiếp tục phục vụ công tác mật cho quân báo huyện Châu Thành và quân báo tỉnh Bến Tre. Do yêu cầu mở rộng công tác nắm tình hình địch phục vụ cho việc đánh địch trên địa bàn tỉnh Bến Tre, anh được chuyển giao cho Ban Quân báo tỉnh đội Bến Tre quản lý và giao nhiệm vụ; lãnh đạo Quân báo tỉnh thống nhất đưa anh ra công khai và cài vào hoạt động trong lòng địch.
Trong quá trình hoạt động Nguyễn Thanh Điểm cung cấp nhiều nguồn tin quan trọng, chính xác để ta chủ động có kế hoạch phòng ngự và tiến công địch. Cụ thể, là cao điểm tấn công địch Xuân Mậu Thân năm 1968, do nắm được kế hoạch của địch đưa quân Mỹ xuống đồng bằng song Cửu Long, trong đó có Bến Tre, Nguyễn Thanh Điềm đã kịp thời báo cáo giúp Tỉnh đội Bến Tre xây dụng quyết tâm chiến đấu tiến công địch. Trong trận chiến đấu này, ta đã tiêu diệt gọn 200 tên Mỹ, thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng của địch. Cũng trong thời gian này, tổ an ninh T4 do đồng chí Lâm Thị Trang làm tổ phó chở một xe rau củ quả, bên dưới cất giấu 1.000 kg thuốc nổ, 1.000 lưỡi dao găm và 1.000 khẩu súng ngắn bị bọn mật báo của Nha cảnh sát Quốc gia Vùng 4 chiến thuật Định Tường (Tiền Giang ngày nay) giữ lại, không cho qua phà Rạch Miễu, anh đã chủ động liên hệ với Tỉnh trưởng tỉnh Định Tường nhờ giúp đỡ nên đã qua phà Rạch Miễu an toàn…
Trong chiến dịch Mậu Thân 1968, Lực lượng An ninh T4 trực tiếp xin Tỉnh đội Bến Tre cho Nguyễn Thanh Điềm về cộng tác hoạt động mật cho Lực lượng biệt động thành. Trong quá trình cộng tác hoạt động trong Lực lượng An ninh T4, Nguyễn Thanh Điềm đã trực tiếp tham gia 5 trận đánh tiêu biểu do đồng chí Nguyễn Thị Mến là tổ trưởng chỉ huy: Trận thứ nhất, tháng 01/1970, Nguyễn Thanh Điềm cùng tổ an ninh mật vũ trang biệt động thành đã tiến hành trận đánh tập kích Tổng nha Cảnh sát Quốc gia. Trong trận này, Nguyễn Thanh Điềm chở đồng chí Nguyễn Thị Mến bằng xe máy đến Tổng nha Cảnh sát Quốc gia tiến hành đặt mìn hẹn giờ tiêu diệt 18 sĩ quan cao cấp của địch. Trận đánh gây chấn động dư luận trong nước và quốc tế, đặc biệt là Lầu Năm góc. Trận thứ hai, tháng 4/1970, Nguyễn Thanh Điềm thực hiện nhiệm vụ tiêu diệt (bản án tử hình) tên Huỳnh Công Trà (Năm Trà), nguyên là cán bộ Trí vận huyện Bến Cát đã phản bội, đầu hàng địch, dẫn địch về chống phá phong trào cách mạng, làm cho các cơ sở cách mạng và cán bộ cốt cán của ta bị tổn thất rất nặng nề. Trận thứ ba, tháng 4/1970, Nguyễn Thanh Điềm trực tiếp thâm nhập, tập kích bằng lựu đạn vào Tòa soạn Báo Dân ý, nơi phát đi tiếng nói hại dân, phản nước. Trận đánh diễn ra thắng lợi, gây tiếng vang lớn dư luận trong nước và quốc tế. Trận thứ tư, tháng 4/1970, Nguyễn Thanh Điềm cùng tổ trinh sát an ninh nội thành trực tiếp tham gia trận tập kích A Max (đường Nguyễn Kim, quận 10, thành phố Sài Gòn – Gia Định) tiêu diệt bọn cảnh sát, ác ôn hàng ngày đàn áp học sinh, sinh viên, Phật giáo yêu nước tham gia biểu tình chống chế độ Việt Nam Cộng hòa. Trong trận này, ta đã tiêu diệt và làm bị thương 28 tên địch. Trận thứ năm, tháng 4/1971, Nguyễn Thanh Điềm cùng đội An ninh T4 tổ chức tập kích Ty Cảnh sát Gia Định thường gọi là bót Hàng Keo – Bà Chiểu. Trong trận này đồng chí Nguyễn Thanh Điềm chở đồng chí Lâm Thị Trang bằng xe máy đến bót Hàng Keo – Bà Chiểu đặt mìn hẹn giờ tiêu diệt và làm bị thương 25 tên, trong đó có 4 tên ác ôn khét tiếng.
Trong thời gian hoạt động trong lực lượng an ninh Bà Rịa – Long Khánh: Đêm ngày 12/9/1969, Nguyễn Thanh Điểm – J2 dùng lựu đạn tập kích vào chi nhánh CIA (thị xã Long Khánh), tiêu diệt 4 tên, làm bị thương 3 tên, thu nhiều tài liệu. Qua nghiên cứu tài liệu mà Nguyễn Thanh Điềm thu được của địch, Lực lượng An ninh T4 đã bắt được tên Trần Văn Lựu là nhân viên CIA được cài vào hoạt động trong lực lượng an ninh huyện Long Đất. Ngày 23/11/1969, anh sử dụng lựu đạn tập kích vào 01 xe Jep, tiêu diệt tên Đại úy an ninh quân đội Khu 33 chiến thuật ngụy. Ngày 25/11/1969, anh đột nhập nhà tên Trung tá, Trưởng ban 2, Khu 33 chiến thuật ngụy, là tên điên cuồng chống phá cách mạng, nhiều nợ máu với nhân dân và thực thi bản án tử hình tên việt gian bán nước…
Tháng 5/1972, Nguyễn Thanh Điềm thông tin chính xác cho An ninh tỉnh Tân Phú bắt 50 tên do thám, gián điệp Khu 33 chiến thuật ngụy và bọn tình báo Trung ương Sài Gòn khi chúng đang do thám, xây dựng kế hoạch đánh Chiến khu D. Cuối tháng 12/1972, Bộ Tư lệnh Miền dự kiến tổ chức Hội nghị tại Chiến khu D, với thành phần là các cán bộ cao cấp toàn miền. Bọn Mỹ- Nguỵ phát hiện được và xây dựng kế hoạch tổ chức cuộc cân quét bằng bộ binh, pháo binh, không quân với lực lượng tham gia của Sư đoàn 18 ngụy. Biết được kế hoạch của địch, Nguyễn Thanh Điểm kịp thời báo cáo lên cấp trên. Nhờ có thông tin chính xác, ta đã kịp thời di chuyển vị trí tổ chức Hội nghị nên tránh được tổn thất và bảo vệ được cán bộ,
Nhờ nắm chắc về mạng lưới điệp viên của địch đang hoạt động tại dọc các tuyến đường chiến lược, cũng như những địa bàn giáp ranh thị xã Long Khánh và Kế hoạch tác chiến của địch, các vị trí tập kết lực lượng và các mục – tiêu tiến công của chúng, Nguyễn Thanh Điềm đã kịp thời báo cáo lên cấp trên. Nhờ có nguồn tin chính xác, ta đã chủ động xây dựng kế hoạch tác chiến và chủ động tiến công khi chúng mới bắt đầu tập kết lực lượng. Trận này, quân ta đã tiêu diệt 874 tên, làm bị thương 611 tên, mất tích 196 tên, bị thương 18 cố vấn Mỹ; phá hủy, phá hỏng nhiều xe tăng và xe bọc thép; bắn cháy 06 trực thăng, 01 máy bay L19, bắn hỏng 07 máy bay khác, phá hủy 03 khẩu pháo 155 ly, 167 xe GMC, 76 xe DOGF và 28 xe Jeep. Riêng Liên đoàn pháo binh 54 của Hoa Kỳ và Liên đoàn phòng vệ hỗn hợp Hoa Kỳ đóng quân tại thị xã Long Khánh đã bị tiêu diệt được 42 lính Mỹ và làm bị thương 27 tên; phá hủy 02 pháo tự hành 175 ly. Sau đó, anh tiếp tục trinh sát nắm chắc tình hình, báo cáo chính xác các cứ điểm còn lại của địch ở thị xã Long Khánh cũng như sơ đồ phòng thủ của chúng. Trên cơ sở những thông tin mật do Nguyễn Thanh Điểm cung cấp, ta tổ chức tiến công đợt thứ hai diệt thêm được 47 lính Mỹ và làm bị thương 68 tên; phá hủy, phá hỏng 05 xe M113, 07 xe GMC và 12 xe khác, phá hủy 06 trực thăng, 4 pháo tự hành 175 ly và 7 kho vũ khí trang bị của địch. Cũng trong thời gian này, Nguyễn Thanh Điềm tiếp tục cung cấp thông tin để An ninh tỉnh Bà Rịa-Long Khánh tiêu diệt 158 tên tề, ác ôn và bị thương 24 tên. Anh còn cung cấp thông tin cho điệp báo mật tiêu diệt 80 tên an ninh, tình báo ác ôn khác của địch và tổ chức tập kích hai tỏa hành chính, hai ty cảnh sát…
Sau Hiệp định Paris, chính quyền Nguyễn Văn Thiệu tăng cường các hoạt động lấn đất, giành dân, tăng cường lực lượng đánh phá, cô lập các đường tiếp tế cho Chiến khu D, do đó lực lượng ta bị thiểu lương thực, đặc biệt là thuốc tây điều trị cho thương binh một cách nghiêm trọng. Lãnh đạo an ninh Tân Phú, Bà Rịa Long Khánh giao nhiệm vụ đặc biệt cho D104 bằng mọi giá tim mọi cách để tiếp tế lương thực, thực phẩm như gạo, thuốc tây, quân trang, quân dụng để tháo gỡ tình hình khó khăn đặc biệt nghiêm trọng nêu trên. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo, D104 vượt qua mọi khó khăn để qua mắt địch mua và tiếp tế hàng tấn gạo và thuốc tây đáp ứng thuốc trị bệnh cho thương binh, giải quyết khẩn cấp, kịp thời lương thực, thực phẩm cho lực lượng ta, phục vụ cho chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975, Lữ đoàn 316 Đặc công Biệt động có nhiệm vụ đánh chiếm căn cứ Phù Đổng (thiết giáp) và Thành 61 Cổ Loa (pháo binh) nằm sâu trong vành đai phòng thủ nội đô của địch phía Đông Nam Tân Sơn Nhất để bảo vệ phía Bắc Sài Gòn. Lúc này, cơ sở nội tuyến của ta mất liên lạc nên không nắm được địa hình và sơ đồ phòng thủ của địch, ta đang gặp vô cùng khó khăn, lãnh đạo Lữ đoàn phân công lực lượng tìm người có khả năng xâm nhập 2 căn cứ trên, vì tỉnh hình rất cấp bách. Qua tìm hiểu, phát hiện lúc bấy giờ chỉ duy nhất có J2 mới có khả năng xâm nhập công khai hai căn cứ nói trên nên lãnh đạo, chỉ huy Lữ đoàn 316 đã tiếp cận lãnh đạo An ninh T4 xin Nguyễn Thanh Điềm về phục vụ cho Z32 (thuộc Lữ đoàn 316 Đặc công Biệt động) với nhiệm vụ điều nghiên tình hình lực lượng, bố phòng của hai căn cứ Phù Đổng và Thành 61 Cổ Loa. Sau khi thâm nhập vào hai căn cứ trên, nắm chắc tình hình phòng thủ của địch, Nguyễn Thanh Điềm đã về báo cáo trực tiếp với lãnh đạo, chỉ huy Lữ đoàn 316. Căn cứ vào những nguồn tin này lãnh đạo, chỉ huy Lữ đoàn 316 đã xây dựng kế hoạch tác chiến. Trận đánh diễn ra ác liệt từ 18 giờ 30 phút, ngày 28/4/1975 đến 09 giờ, ngày 30/4/1975 ta đã làm chủ cả hai căn cứ Phù Đổng và Thành 61 Cổ Loa, tiêu diệt và bắt sống nhiều tên địch, thu toàn bộ vũ khí và phương tiện chiến tranh, góp phần vào thắng lợi của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Sau năm 1975, Nguyễn Thanh Điềm – J2, D104 còn lập chiến công phục vụ cho Công an Đồng Nai phá 215 vụ án, trong đó trực tiếp tham gia phá 10 vụ án ở Đồng Nai, cụ thể như sau: Thứ nhất, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận Quốc gia giải phóng. Thứ hai, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận Liên tôn phục quốc. Thứ ba, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận Việt Nam quốc dân khởi nghĩa. Thứ tư, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận giải thể Cộng sản. Thứ năm, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận Thanh niên Việt Nam ái quốc. Thứ sáu, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận Hoa nở về đêm. Thứ bảy, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận Đại Đồng. Thứ tám, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận Liên bang Đông Dương. Thứ chín, tham gia tiêu diệt tổ chức phản động Mặt trận Chính nghĩa quân phục quốc. Thứ mười, tham gia tiêu diệt Đảng cướp Hắc Long (con Rồng đen), do tên Ba Búa cầm đầu gây ra nhiều vụ án chấn động khu vực thị trấn Định Quán, huyện Tân Phú và Thành phố Hồ Chí Minh.
Tháng 01/1977, Nguyễn Thanh Điềm đã báo cáo với Ban Chỉ huy quân sự tỉnh Bến Tre về tình hình 5 tổ chức phản động được thành lập trên địa bàn tỉnh với âm mưu chống phá nhằm lật đổ chính quyền cách mạng: Tổ chức thứ nhất, Việt Nam quốc dân khởi nghĩa. Tổ chức thứ hai, Khu chiến thuật Bảo Giang, do tên Nguyễn Vĩnh Ký cầm đầu. Tổ chức thứ ba, Chỉ nguyện quân Việt Nam. Tổ chức thứ tư, Dân tộc tự quyết. Tổ chức thứ năm, Thanh long phục quốc.
Căn cứ vào báo cáo của Nguyễn Thanh Điềm, Ban Chỉ huy quân sự tỉnh Bến Tre đã báo cáo với Bộ Công an. Bộ Công an đã chỉ đạo Công an Bến Tre và Công an Đồng Nai lập chuyên án và tiêu diệt 5 tổ chức phản động này.
Ông Nguyễn Thanh Điềm (thứ hai trái qua) chụp hình lưu niệm cùng Trung tướng Lê Văn Hân (thứ ba trái qua) nguyên PCN Tổng cục Chính trị- QĐNDVN – Chủ tịch danh dự Hội HTGĐLSVN
Năm 2005, Nguyễn Thanh Điềm được giải quyết chính sách theo quy định chung của Bộ Công an. Trở về với đời thường, từ năm 2005 đến nay, Nguyễn Thanh Nguyễn Thanh Điềm đã tịch cực vận động các doanh nghiệp, nhà hảo tâm, mạnh thường quân, đồng đội cũ, chủ yếu ở thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai và các tỉnh miền Đông quyên góp để hỗ trợ hoạt động tri ân các anh hùng liệt sĩ. Tổng số tiền lên tới mười sáu tỷ không trăm năm mươi bốn triệu năm trăm nghìn đồng. Toàn bộ số tiền này được sử dụng xây nhà tình nghĩa đồng đội cho thương binh, gia đình liệt sĩ và công tác an ninh xã hội khác.
Nguyễn Thanh Điềm là một chiến sĩ cách mạng chiến đấu anh dũng, sáng tạo, mưu trí,thể hiện khí phách anh hùng, dũng cảm, kiên cường, không ngại gian khổ, không ngại hy sinh để hoàn thành nhiệm vụ trên giao. Khi về với đời thường anh thực sự là “người thương binh tàn nhưng không phế” tích cưc tham gia và vận động các doanh nghiệp, các nhà hảo tâm đóng góp tri ân các anh hùng liệt sĩ, Mẹ Việt Nam anh hùng, thân nhân các gia đình liệt sĩ.
Thành tích của anh đã được các đồng chí nguyên là chỉ huy, đồng đội cùng chiến đấu năm xưa xác nhận và họ đều có chung nhận xét: Nguyễn Thanh Điềm (J2, D104) là một chiến sĩ cách mạng kiên trung, dũng cảm, lập nhiều chiến công trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước, kính đề nghị các cấp có thẩm quyền xét phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang trong thời kỳ chiến tranh và bảo vệ Tổ quốc. Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ Bến Tre cũng có văn bảm đề nghị các cơ quan, đơn vị có liên quan quan tâm đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét tuyên dương danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” cho Nguyễn Thanh Điểm.
Việt Phương