Lấy mẫu hài cốt liệt sĩ tại NTLS Ba Dốc, Quảng Bình
Nguyễn Văn Thuận
Tròn một tháng sau chuyến xuất hành đầu năm 2015 đi lấy mẫu hài cốt liệt sĩ ở Nghĩa trang thị xã Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên – Huế, ngày 05/02/2015 đoàn cán bộ của Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ (HTGĐLS) Việt Nam và Viện Pháp y Quốc gia, do ông Nguyễn Hùng Phong, Phó Chủ tịch Hội dẫn đầu lại lên đường đi lấy mẫu hài cốt liệt sĩ Việt Nam hy sinh tại tỉnh Khăm Muộn ( Lào ) đã được quy tập tại Nghĩa trang Ba Dốc, tỉnh Quảng Bình để tổ chức xác định danh tính liệt sĩ theo Đề án 150 mà Bộ Lao động – Thương Binh và Xã hội giao cho Hội.
Sáng sớm ngày 05/02/2015, Đoàn công tác rời Hà Nội, trời mưa phùn và rét đậm, đồng hồ trên xe báo nhiệt độ ngoài trời là 11 độ C. Suốt chặng đường hơn 500 km vào đến Thành phố Đồng Hới trời vẫn mưa. Mưa rả rích suốt đêm. Khi chúng tôi thức dậy lúc 5 giờ sáng ngày 06/02 để làm công tác chuẩn bị ra nghĩa trang, trời vẫn mưa và gió lạnh. Trong đoàn ai ai cũng lo lắng, rét thì không ngại, nhưng lo nhất là mưa. Mưa sẽ làm cho việc khai quật mộ và nhất là công việc tìm, chọn lấy mẫu hài cốt liệt sĩ sẽ hết sức khó khăn phức tạp, trong hoàn cảnh hài cốt của liệt sĩ sau hơn 40 năm lẫn ở trong đất đã bị phân hủy nhiều. Chúng tôi vẫn hạ quyết tâm thực hiện nhiệm vụ. Sau khi bàn bạc với Phòng Chính sách Người có công Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Bình, phương án được lựa chọn là dùng bạt và loại ô to để che mưa lúc khai quật và lấy mẫu hài cốt liệt sĩ.
6 giờ 30 phút ngày 06/02/2015, chúng tôi làm nghi thức của đời sống tâm linh trước khi động thổ, thật may mắn trời bỗng ngừng mưa rồi tạnh hẳn. Từ đó trời quang mây, sáng dần, đôi lúc có chút nắng nhẹ cho đến tận chiều.
Yếu tố “thiên thời” đã giúp cho không khí làm việc của các bộ phận thêm phấn chấn hăng say. Bác sĩ Hồ Kim Châu (chuyên viên Viện Pháp y Quốc gia) miệt mài, tỷ mỷ, cẩn trọng từ ngôi mộ đầu tiên đến mộ cuối cùng. Mọi người chăm chú theo dõi, lướt theo bàn tay của anh, nhẹ nhàng gạt từng lớp đất mỏng để tìm những mẩu xương, thận trọng phân biệt xương với các vật lạ khác. Mọi người có mặt tại buổi làm việc hôm ấy, không ai bảo ai nhưng rất giống nhau ở trạng thái cảm xúc mỗi khi tấm nilon bọc xương cốt của các liệt sĩ được mở ra: tiếng ồ lên sung sướng khi nhìn thấy trong bọc nilon ấy một phần hài cốt vẫn còn. Như vậy là có cơ sở tin tưởng khoa học sẽ lên tiếng để trả lại tên cho các liệt sĩ. Và ngược lại, không khí trầm lắng xuống, xen với tiếng xít xoa nuối tiếc khi thấy trong bọc nilon kia hài cốt của liệt sĩ đã phân hủy hết. Dẫu biết rằng máu xương của liệt sĩ đã hòa vào phần đất ấy nhưng vẫn ngậm ngùi vì không tìm được căn cứ gì để khoa học có tiếng nói trong xác định danh tính cho các Anh. Có ngôi mộ cố gắng lắm chỉ tìm được một mẩu xương nhỏ. Chứng kiến cảnh tượng ấy có người đã thốt lên: “Bới đất tìm được mẩu xương còn quý hơn vàng”. Quả đúng như vậy!
Được sự phối hợp chặt chẽ của Phòng Chính sách Người có công tỉnh Quảng Bình, Ban Quản lý Nghĩa trang liệt sĩ Ba Dốc, Đoàn công tác chúng tôi đã kết thúc tốt đẹp nhiệm vụ ngay trong ngày 06/02/2015. Mọi người đều vui vẻ nói đó là do “Thiên thời, địa lợi, nhân hòa”. Chúng tôi đã lấy được 17 mẫu hài cốt liệt sĩ trên tổng số 19 ngôi mộ được khai quật. Tỷ lệ như vậy là cao so với mức bình quân.
Phát biểu với các cán bộ Phòng Chính sách Người có công tỉnh Quảng Bình và đại diện các gia đình liệt sĩ ngay sau khi kết thúc đợt khai quật lấy mẫu hài cốt liệt sĩ tại Nghĩa trang Ba Dốc, ông Nguyễn Hùng Phong đã cảm ơn sự hợp tác đầy trách nhiệm và hiệu quả của tỉnh Quảng Bình cùng các gia đình liệt sĩ và mong rằng nhiệm vụ này cũng như công tác Tri ân liệt sĩ nói chung và triển khai Đề án 150 của Nhà nước nói riêng, Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam sẽ tiếp tục nhận được sự hợp tác chặt chẽ với Ngành Lao động, Thương binh và Xã hội cùng các cơ quan, đơn vị, nhân dân tỉnh Quảng Bình.
Dưới đây là một số hình ảnh hoạt động của đoàn :
Đoàn thắp hương trước Đài Tổ quốc ghi công
Cất bốc và lấy mẫu hài cốt liệt sĩ
Hoàn tất việc lấy mẫu hài cốt liệt sĩ để đưa đi giám định
Hoàn tất việc lấy mẫu hài cốt liệt sĩ để đưa đi giám định
Đoàn tiếp tục lấy mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ tại các tỉnh trên đường về