Kỷ vật chiến trường – hàn gắn vết thương chiến tranh
Nguyễn Quang Thanh
Bác Phạm Công Hưởng, cựu chiến binh, thường trú tại số 1 ngõ 394 Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội ( ĐT: 0913091395) thông tin cho Ban Tổ chức – Chính sách Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ Việt Nam, cách đây 2 năm, trong chuyến đi tìm đồng đội hy sinh tại Phước Sơn-Quảng Nam có gặp ông Ét-uốt Ph.Le-uýt (Edward F.Lewis), cựu binh Mỹ cũng tới Quảng Nam tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh. Qua trao đổi bác Hưởng biết được ý nguyện của cựu binh Mỹ Đin Các-tơ (Dean Carter) từng tham chiến ở Việt Nam tại Chiến trường Quảng Trị (giáp Lào), trực tiếp đối mặt với chiến sỹ Trần Nhật Ký, chiến sĩ Trung đoàn 246, hy sinh ngày 25-3-1969, muốn trao trả kỷ vật chiến trường của chiến sỹ Kỷ. Bác Hưởng đã trao đổi thư từ với cựu binh Mỹ Đin Các-tơ về kỷ vật chiến trường của liệt sĩ Trần Nhật Ký và được Cựu binh Mỹ Đin Các-tơ cho biết “ sẽ cảm kích nhiều khi các kỷ vật này được trao trả lại cho gia đình của chiến sỹ Ký, hoặc cho người bạn gái có tên viết tắt ghi bên trong chiếc mũ của Anh. Nhưng nếu điều này không thể thực hiện được, tôi mong muốn các kỷ vật này được đặt trong bảo tàng chiến tranh để người lính trẻ này có thể được ghi nhớ và tôn vinh. Và tất cả sẽ biết rằng Trần Nhật Ký đã chiến đấu anh dũng, dù rằng vận mệnh của một chiến binh, đã chết trong trận chiến, nhưng anh sẽ không bao giờ bị lãng quên”
Trong trận chiến đấu đối mặt giữa hai bên tại Chiến trường Quảng Trị – giáp Lào, binh sĩ Mỹ – Đin Các Tơ đã đối mặt với chiến chiến sĩ Trần Nhật Kỷ và viên đạn của Đin Các Tơ đã làm chiến sỹ Ký ngã xuống. Đin Các Tơ đã lấy chiếc mũ cối và bi đông trên người chiến sỹ Ký, sau đó Đin Các tơ mang về Mỹ lưu giữ. Kể từ sau lần nổ súng cướp đi mạng sống của người chiến sĩ quân giải phóng, Đi Các Tơ luôn bị ám ảnh và day dứt và có những cơn ác mộng luôn xuất hiện trong ông. Đin Các Tơ hy vọng việc trao trả các kỷ vật của người chiến sỹ Việt Nam sẽ giúp ông chấm dứt ký ức đau buồn. Đin Các-tơ cũng chia sẻ rằng: “Ở Mỹ, gia đình của những người lính tử trận hay mất tích luôn mong mỏi được biết điều gì đã xảy ra đến với người thân yêu của mình và chắc chắn các gia đình ở Việt Nam cũng vậy”.
Đin Các-Tơ mong muốn và trao đổi với bác Hưởng: “những kỷ vật đó sẽ được trao trả cho gia đình liệt sĩ Trần Nhật Kỳ hoặc người mà liệt sĩ Kỳ đã khắc chữ cái đầu của tên phía bên trong chiếc mũ cối mà Đin tin là bạn gái của người chiến sỹ này” (bên trong chiếc mũ cối có khắc dòng chữ NK + MT = Vững hẹn).
Thực hiện ý nguyện của mình, cựu binh Mỹ Đin Các-tơ (Dean Carter) từng tham chiến ở Việt Nam nhờ ông E.Ph.Le-uýt và bà Đon-na Ê-lên-nơ En-li-ốt (Donna Elaine Elliott), thân nhân binh sĩ Mỹ mất tích trong chiến tranh tại Việt Nam, trân trọng chuyển cho phía Việt Nam. Nhân dịp kỷ niệm giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, một hoạt động ý nghĩa góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh; hoạt động này còn góp phần củng cố mối quan hệ hữu nghị Việt-Mỹ. Lễ trao trả một số kỷ vật chiến tranh và cung cấp các thông tin liên quan đến quân nhân Việt Nam hy sinh của đoàn thuộc tổ chức “Hành trình của tình anh em” (Ride of the Brotherhood-RotB) do ông Ét-uốt Ph.Le-uýt (Edward F.Lewis), cựu binh Mỹ làm Chủ tịch cho Cục Chính sách – Tổng cục Chính trị, diễn ra vào ngày 27-4-2016 tại Hà Nội. Đại tá Trần Quốc Dũng, Phó Cục trưởng Cục Chính sách- Tổng cục Chính trị ( nay là Thiếu trướng – Cục trưởng), Phó văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia về tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, đã bày tỏ sự trân trọng và đánh giá tích cực thiện chí cùng nỗ lực của tổ chức RotB trong việc cung cấp các thông tin quan trọng giúp tìm kiếm các quân nhân Việt Nam mất tích trong chiến tranh. Hiện nay hai hiện vật này đã được chuyển về bàn giao cho Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam.
Chúng tôi tìm đến Ban Liên lạc Trung đoàn 246 ( nay Trung đoàn 246 thuộc Sư đoàn 346 Quân khu I), qua trao đổi với đồng chí Nguyên – Trưởng Ban liên lạc Trung đoàn 246 (ĐT: 0435202390), đồng chí Nguyên hứa sẽ tìm trong đội hình Trung đoàn thời kỳ 1968 -1969 để tìm hồ sơ và quê quán liệt sĩ Trần Nhật Ký. Đã một năm trôi qua hai hiện vật vẫn được đặt tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự để mọi người biết và mong sẽ có thông tin đến với gia đình về LS Trần Nhật Ký. Hy vọng một ngày gần đây hai kỷ vật và dòng chữ “ NK + MT = Vững hẹn” sẽ được gia đình liệt sĩ Trần Nhật Ký biết đến.