Hoàng Đạo Cật, sinh năm 1947, tại thôn Trạch Lôi, xã Trạch Mỹ Lộc, huyện Ba Vì, Hà Nội
Ngày 5 tháng 9 năm 1970, Hoàng Đạo Cật được tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng. Khi đó, anh là chính trị viên phó Đại đội 2, Trung đoàn 2, bộ đội đặc công Tây Nam Bộ – Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.
Xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo, cha là dân quân đã hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Hoàng Đạo Cật được giáo dục về nghĩa vụ của người thanh niên đối với sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước, bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Tháng 5 năm 1965, Hoàng Đạo Cật nhập ngũ vào binh chủng đặc công, cùng năm đó, anh lên đường vào chiến trường miền Nam chiến đấu.
Trong 2 năm 1968 và 1969, Hoàng Đạo Cật đã trực tiếp tham gia 17 trận đánh, diệt 110 tên địch (có 32 tên Mỹ), phá hủy 2 pháo 105 và 155 mi-li-mét, thu 5 súng M.72 cùng nhiều đạn dược.
Hoàng Đạo Cật rất linh hoạt, tháo vát, gặp khó khăn gian khổ thì xung phong đi đầu, có quyết tâm tiêu diệt địch cao, rất nhiều lần hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Bước vào đợt 3 của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy năm 1968, Hoàng Đạo Cật nhận nhiệm vụ dẫn một tiểu đội vào quận 6 Sài Gòn bắt liên lạc với cơ sở xây dựng hầm bí mật, tạo ra một căn cứ ngay trong lòng địch để nắm tình hình và thường xuyên báo tin tức về trung đoàn.
Sau khi bắt liên lạc, cơ sở thông báo là hầm bí mật chỉ chứa được 3 người. Hoàng Đạo Cật quyết định cùng 1 đại đội phó và 1 tiểu đội trưởng vượt các vành đai đồn bốt của giặc vào cơ sở.
Ròng rã 5 tháng, ba người ở trong một căn hầm giữa một bưng bùn lầy, rộng mỗi chiều không quá một ki-lô-mét. Ngày nào địch cũng bắn pháo, ném lựu đạn bừa bãi vào bưng. Ngày nào cũng có địch ở cách từ 50 -100 mét, có lúc chúng ngồi ngay trên nóc hầm.
Bởi Trong khó khăn như thế, các anh chỉ có thể đi gặp cơ sở nắm tình hình vào ban đêm. Càng về sau địch đánh phá càng ác liệt làm cho tổ Hoàng Đạo Cật mất liên lạc với trung đoàn. Hai người trong nhóm ra bắt liên lạc với đơn vị thì 1 đồng chí hy sinh, 1 bị thương nặng không quay lại được.
Còn lại một mình Hoàng Đạo Cật kiên trì vượt qua những khó khăn, thiếu thốn để hoạt động. Quần áo thì đã rách nát, hàng ngày phải kiếm rau bầu bí ăn, nhưng Hoàng Đạo Cật vẫn nghiêm chỉnh chấp hành mệnh lệnh, kiên quyết bám cơ sở, nắm tình hình. Khi được lệnh rút ra, anh đã mưu trí vượt qua hàng chục đồn bốt, bãi mìn, trở về đơn vị an toàn.
Cứ điểm Núi Sam là một điểm cao 300 mét có 1 trung đội địch tăng cường chốt giữ. 3 khẩu pháo trên cứ điểm khống chế cả một vùng. Dưới chân núi là “ấp chiến lược” trong đó có một bọn ác ôn mang nhiều nợ máu với nhân dân. Vành ngoài còn có 1 căn cứ hải thuyền và 2 tiểu đoàn ngụy. Hoàng Đạo Cật nhận nhiệm vụ trinh sát cho trận đánh điểm cao này với thời gian chuẩn bị chỉ có 3 ngày.
Đêm thứ nhất, vì không biết đường nên mới đến “ấp chiến lược” thì trời sắp sáng, đồng chí phải rút ra. Đêm thứ hai, Hoàng Đạo Cật vượt qua nhiều dốc đá cheo leo, khi tới đỉnh núi thì đã 12 giờ đêm. Sau khi nghiên cứu địa hình rất tỉ mỉ, thăm dò lực lượng bố trí của địch, anh báo cáo lên cấp trên một phương án tác chiến. Phương án được chuẩn y, Hoàng Đạo Cật lên sa bàn cùng 20 cán bộ tham mưu nghiên cứu thật tỉ mỉ.
Đêm 19 tháng 5 năm 1969, Hoàng Đạo Cật cùng đơn vị tấn công cao điểm núi Sam. Cả đơn vị bí mật luồn qua các lớp rào thép gai, bãi mìn, vào sâu bên trong vị trí địch. Sau khi ném 1 quả lựu đạn vào sở chỉ huy của địch làm lệnh công kích, Hoàng Đạo Cật cùng các mũi phát triển nhanh theo đúng kế hoạch hiệp đồng. Sau 40 phút chiến đấu, các anh đã tiêu diệt 80 tên địch, phá hủy 3 khẩu pháo, nhiều nhà ở của lính, hầm ngầm, lô cốt của địch. Đơn vị các anh không một ai bị thương.
Cuối năm 1969, tại Hòn Me, Hoàng Đạo Cật được trung đoàn giao nhiệm vụ chỉ huy 130 thương, bệnh binh từ nhiều đơn vị ghép lại trú quân ở đây. Địch dùng 2 trung đoàn bao vây, có máy bay B.52 ném bom và thả hóa chất độc xuống Hòn Me. 72 ngày đêm ở trên đảo là những ngày đêm vô cùng gian khổ, ác liệt, vừa đánh địch, bảo vệ, vừa tổ chức bảo đẩm lương thực, thực phẩm nuôi dưỡng thương bệnh binh. Khi có lệnh rút khỏi đảo, Hoàng Đạo Cật đã tổ chức anh em mượn xuồng của đồng bào, mưu trí dựa vào dân, giành giật với địch để có xuồng đưa thương bệnh binh rời đảo an toàn.
Hoàng Đạo Cật là một cán bộ gương mẫu, luôn luôn có dũng khí tiến công tiêu diệt địch, kiên cường vượt mọi gian khổ, ác liệt, tìm mọi cách để chiến thắng. Đối với đồng đội, anh hết lòng thương yêu, tận tình giúp đỡ, bao giờ cũng nhận phần khó khăn về mình, nên được anh em tin yêu, mến phục.
Hoàng Đạo Cật đã được tặng 3 giấy khen, 8 bằng khen, 3 lần là Dũng sĩ diệt Mỹ, 4 lần Dũng sĩ Quyết thắng, 2 năm là Chiến sĩ thi đua. Anh được tặng thưởng 2 Huân chương Chiến công giải phóng hạng nhất và 1 Huân chương Chiến công giải phóng hạng ba.
Ngày 5 tháng 9 năm 1970, Hoàng Đạo Cật được Chmh phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng.
Sau khi nhận danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân giải phóng, Hoàng Đạo Cật tiếp tục tham gia các trận đánh ác liệt ở Châu Đốc, An Giang. Anh đã anh dũng hy sinh khi đang chỉ huy trân chiến đấu ngày 11 tháng 12 năm 1971.